مهاجرت از دیرباز تا کنون مسئله اصلی یک کشور محسوب میشود به همین دلیل در این بخش گزارش سیاستی مطالعه تطبیقی فرصت ها و تهدیدهای مهاجرت نخبگان که توسط پژوهشگر کوثر درزی نژاد نوشته شده است را مطالعه مینماییم
پیشینه مهاجرت از دیر باز تا کنون
مهاجرت از دیرباز از جمله دستاویزهای بشر به منظور تجربۀ نوع جدیدی از زندگی بوده است ؛ در این میان، افراد تحصیل کرده و نخبگان از جمله گروه هایی بوده اند که به فراخور شرایط زیست خود بیشتر در معرض مهاجرت قرار داشتند. پیشینۀ چنین امری را می توان در دوران صفویه و قاجار نیز جستجو کرد؛ زمانی که افراد روشنفکر همچون میرزا تقی خان امیر کبیر زمینه های مهاجرت دورهای دانشجویان به کشورهای خارجی را فراهم می کردند ؛ چنین مهاجرتهایی عموما به قصد بازگشت دوباره به میهن انجام می شد ؛ به این معنا ، مهاجرت دوران گذاری بود که فرد تحصیلکرده در بستر خارج از کشور از پیشرفتهای علمی آنها استفاده کرده و سپس پس از بازگشت به وطن خود آن ها را در راستای پیشرفت جامعۀ خود به کار می برد.
بر این اساس، میبینیم که مهاجرت نخبگان امری ریشه دار در تاریخ این مرز و بوم بودهاست.
وجه مسئله مندی مهاجرت نخبگان از زمانی آغاز شد که مهاجرت ها وجهی صعودی پیدا کرده و تعادل میان مهاجرفرستی و مهاجرپذیری بر هم خورد ؛ به این معنا که در شرایط طبیعی میان تعداد نفراتی که تصمیم به خارج شدن از یک کشور می گیرند با تعداد افرادی که به عنوان مهاجر به آن کشور وارد میشوند یک موازنۀ نسبی برقرار است.
اما در مواردی مانند آنچه که امروزه با آن مواجه هستیم چنین تعادلی بهم خورده و ایران به کشوری مهاجرفرست معروف شدهاست.
مهاجرت در جامعه ایران
آنچه که در اینجا حائز اهمیت است این است که امروزه مهاجرت به امری هم هگیر در جامعۀ ایران تبدیل شدهاست؛ در عین حال، تمرکز اصلی این پژوهش برنخبگان به عنوان نمایندۀ نهاد علم و دانشگاه در ایران است.
امروزه نهاد علم از جمله بخشهایی است که میتواند نقشی مهم در پیشرفت و اعتالی فرهنگی یک جامعه ایفا کند؛ به این ترتیب، حضور افراد مستعد در رأس این نهاد خود به منزلۀ امتیازی است که به تسریع روند پیشرفت یک جامعه کمک میکند. مسئلۀ قابل توجه در اینجا به خیل عظیم مهاجرانی بازمیگردد که قصد بازگشت نداشته و به طور کلی کشور را ترک میکنند. چنین امری در نوع خود آسیب زا بوده و در طولانی مدت ساختار کلی یک جامعه را با مشکل مواجه میکند.
